Triết gia La Rochefoucauld sẽ nói: “Có cha thứ dại dột dốt: phân vân điều buộc phải biết, biết bậy điều xứng đáng biết, cùng biết điều không nên biết”. Rất có thể người làm sao cũng đều phải có ba thứ dại dột dốt đó. Bởi gồm có điều nên biết nhưng ta không biết, có khá nhiều điều tuy biết mà lại biết sai bậy… Trong khái niệm thông thường, bạn ngu là tín đồ dại, không hiểu biết biết gì cả. Tuy nhiên trong học tập thuật, danh từ người ngu lại có nhiều khái niệm, phân nhiều loại khác nhau. Mang đến nên, không hẳn hễ thấy người không biết gì rồi bình thản gán đến họ là loại tín đồ ngu được.
Bạn đang xem: Người ngu và người khôn
Kinh điển Phật giáo cũng có đề cập mang lại loại người ngu. Có mang về tín đồ ngu được có mang qua khiếp tạng Nguyên thủy như sau: “Này những Tỳ-kheo, có bố đặc điểm, sệt tướng, với đặc ấn này của người ngu. Cầm cố nào là ba? Ở đây, này các Tỳ-kheo, người ngu tư duy ác tư duy, nói lời ác ngữ cùng hành những ác hạnh. Này những Tỳ-kheo, nếu người ngu không bốn duy ác tứ duy, không nói lời ác ngữ, ko hành ác hạnh, thời làm sao kẻ trí biết được người ấy: fan này là bạn ngu, không hẳn là chân nhân? Và bởi vì rằng, này các Tỳ-kheo, bạn ngu tứ duy ác bốn duy, nói lời ác ngữ, hành ác hạnh, bởi vậy, người trí biết fan ấy: bạn này là tín đồ ngu, không phải là chân nhân” (kinh hiền Ngu). Lời kinh chỉ ra rằng ba đặc điểm của loại fan ngu: trung ương ý tứ duy điều ác, miệng nói lời ác, thân làm các điều ác.
Tư duy là suy nghĩ, nhận thức của một fan về biểu tượng, khái niệm, phán đoán. Tín đồ tư duy ác tư duy là người chuyên nghĩ cho điều ác, gây đau khổ, tai họa cho người khác như: nghĩ tới sự việc hãm hại người, nghĩ đến sự việc trả thù người, nghĩ đến việc tuyên chiến đối đầu và cạnh tranh hơn thua, nghĩ đến việc những mong ước ái dục... Bạn nói lời ác ngữ là nói đều lời lẽ gây đau khổ, tai họa cho tất cả những người khác như: mắng chửi, nói lời hận thù, nói lời dua nịnh, nói lời khiến rối, nói lời tục tĩu, nói lời khiêu khích,... Người hành ác hạnh là tín đồ làm những việc gây đau khổ, tai họa cho những người khác như: sử dụng vũ lực tấn công người, hãm hại bạn yếu rộng mình, dùng sức khỏe để cưỡng đoạt, trộm giật của người,... Nắm lại, tín đồ ngu tía nghiệp cả thân mồm ý gần như ác.
Ngược lại với người ngu là người dân có trí. “Trời và đất, này các Tỳ-kheo, là sự việc việc vật dụng nhứt khôn xiết xa, vô cùng xa cùng với nhau. Bờ biển mặt này, này các Tỳ-kheo cùng với bờ biển bên kia, là sự việc lắp thêm hai vô cùng xa, hết sức xa cùng với nhau. Pháp của hạng fan bất thiện, này các Tỳ-kheo, cùng với pháp của hạng tín đồ thiện, là sự việc thứ bốn rất xa, khôn xiết xa cùng với nhau” (kinh Tăng đưa ra Bộ). Bạn trí là người có khả năng nhận thức, ghi nhớ, suy nghĩ, phán đoán… đúng đắn, chính xác về các phương diện trong đời sống xã hội. Những đặc thù của fan trí thể hiện ở các phương diện như trí nhớ, trí khôn, trí lực, trí năng, trí óc, trí thức, trí tuệ. Theo Phật giáo, người trí là tín đồ biết đẩy mạnh tuệ giác hiểu rõ thiện với ác cùng nguyên nhân của nó; thấu hiểu Nhân quả, biết rõ Bốn thực sự khổ tập diệt đạo; biết rõ Duyên khởi (kinh Chánh Tri Kiến). Bắt lại, bạn trí tía nghiệp của thân mồm ý các hiền thiện.
Tu học tập là áp dụng tuệ giác để hiểu rõ Nhân quả nên tạo nhân giỏi để tránh quả báo khổ đau. Khiếp Tạp A-hàm, số 281, kể tới quả báo của tín đồ ngu làm cho ác như sau: “Đa văn Thánh đệ tử tại đoạn vắng vẻ trong rừng, bên dưới bóng cây, tu học tập như vầy, tư duy như vầy: Ác hành của thân này, đời này và đời sau đề nghị chịu báo ác. Nếu ta hành vi với ác hành của thân, chắc yêu cầu tự sanh ngán nản, hối hận hận, bị người khác chê trách, Đại sư cũng chê trách, những người phạm hạnh cũng chê trách ta; giờ đồng hồ ác đồn khắp rất nhiều nơi, thân hoại mạng chung thì sẽ lâm vào tình thế địa ngục”. Và, gớm Tăng bỏ ra Bộ, cũng nói tới sự nguy hiểm tà kiến, của việc tư duy ko chơn chánh:“Những Tỳ-kheo nào, này những Tỳ-kheo, nêu rõ trái phép là pháp, sở hành của không ít vị ấy, này các Tỳ-kheo, rước lại bất hạnh cho nhiều số, bất lạc mang lại đa số, ăn hại cho đa số, đưa tới bất hạnh, đau đớn cho chư Thiên cùng loài người. Cùng hơn nữa, này các Tỳ-kheo, đông đảo Tỳ-kheo ấy tạo nên điều vô phước, và khiến cho diệu pháp trở thành mất”.
Kinh Hiền ngớ ngẩn cũng dẫn dụ không hề ít về hậu quả của fan ngu, cảm thọ bố loại khổ ưu sinh sống kiếp hiện tại, sau khi chết bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Cha loại khổ lúc này của fan ngu, đầu tiên là bị gièm pha, chê cười: “Này những Tỳ-kheo, nếu người ngu ngồi thân hội chúng, xuất xắc ngồi mặt đường có xe cộ qua lại, tuyệt tại xẻ (ba, tư) đường, trên đấy có không ít người nghĩ đến câu chuyện tương thích về fan ấy” (kinh hiền hậu Ngu). Nỗi khổ vật dụng hai, ví như 1 tên trộm bị bắt. Nếu người ngu thấy một thương hiệu trộm bị bắt, chịu các hình phạt khác biệt rất cực khổ cho mang đến bị tử hình, người ngu biết mình cũng là thương hiệu trộm, liền sợ hãi bị bắt, bị phạt hiện nên hắn thấy lo lắng, sợ sệt, không yên. Nỗi khổ trang bị ba, bạn ngu gieo ác nghiệp sẽ bị ác nghiệp đeo đuổi, giống như người bị treo, bị cái gì đấy đè nặng trĩu lên người, fan ấy sợ bị đọa ác thú vì nghĩ bản thân không làm cho điều gì phước thiện, người ấy rơi vào tình thế tâm trạng sầu muộn, đấm ngực, rên la, than van… cần thiết an ổn định được. “Phàm tất cả sự sợ hãi nào khởi lên, toàn bộ sự khiếp sợ ấy khởi lên từ người ngu, không phải từ fan hiền trí. Phàm gồm những nguy khốn nào khởi lên, tất cả những nguy hại ấy khởi lên từ người ngu, chưa phải từ tín đồ hiền trí. Phàm tất cả những tai ương nào khởi lên, toàn bộ những tai ương ấy khởi lên từ fan ngu, không hẳn từ bạn hiền trí” (kinh Tăng bỏ ra Bộ).
Mạng xã hội share rầm rộ câu đố toán học về cây gậy cùng trái láng tưởng chừng ai cũng giải được, chỉ nên biết phép toán cơ bản: nhì thứ có giá 1.1 USD, gậy rộng bóng 1 USD, vậy bóng có giá bao nhiêu? Đa phần bạn chơi đều vấn đáp rất cấp tốc theo làm phản xạ, rằng giá trị trái bóng tương tự 0,1 USD. Rõ ràng họ đang nhầm, mà theo cách nhà tư tưởng học người Mỹ Daniel Kahneman hotline là “sự khờ khạo” của trí thông minh.
Ngu ngốc và thông minh
Trong xuyên suốt 5 thập kỷ, Daniel Kahneman luôn luôn đưa họ vào những game show đấu trí dễ dàng và đơn giản kiểu gậy-bóng, cứ hỏi và hóng phản xạ trả lời từ bất cứ ai tình nguyện thâm nhập thử nghiệm tư tưởng của ông. Thế giới chia làm hai phe: loài tín đồ vốn dĩ luôn luôn lý trí từ dịp khai thiên lập địa - kia là bản năng từ bỏ nhiên, theo quan điểm của triết gia, và những nhà tài chính học từ hàng nghìn năm qua. Ngược lại, Daniel Kahneman tin con người không hẳn lúc nào cũng duy lý, với rằng trí tối ưu sẽ có lúc hóa khờ.
Xem thêm: Như ngày hôm qua - em là của ngày hôm qua
Albert Einstein ưng thuận thứ vô hạn là vũ trụ bao la và sự dại dột ngốc của chủng loại người. Bao gồm lẽ, ông vẫn ám chỉ rằng, đời người, giỏi đến mấy, sẽ có lúc phải dốt. Nhà công nghệ Andre Spicer tự ngẫm lời nói của Einstein, bi thiết cười trước các sự đần ngốc trong cuộc sống đời thường của chủ yếu mình. Andre Spicer từ hỏi trên sao liên tiếp tham gia những cuộc họp vô nghĩa xuất xắc tiêu tiền không quan tâm đến trước, rồi dành riêng vài năm để viết một report khoa học chỉ bao gồm vài chục người đọc.
Có lần, ông đọc bài nghiên cứu về vùng công sở, với chợt nhận ra họ cũng làm hầu hết điều ngớ ngẩn nghếch giống như mình. Đơn giản mẫu mã người cứng cáp lại say đắm tham gia hội thảo chiến lược kỹ năng giành riêng cho mẫu giáo, xuất xắc sếp tập trung đọc màn hình hiển thị toàn chữ được sẵn sàng sẵn thay vị phân tích dữ liệu cho nhân viên cấp dưới cùng nghe. Có vẻ họ không thích suy nghĩ, tốt hỏi mấy câu bắt buộc chất xám, chẳng đề xuất đụng tới não, để rồi cuối cùng lại biểu đạt công vấn đề là sản phẩm thật ngớ ngẩn.
