Linh Mục Đoàn
Menu Toggle
Giáo Hạt
Menu Toggle
Các Giáo Xứ
Menu Toggle
THÔNG BÁOMenu Toggle
THỜI SỰMenu Toggle
Tin Giáo Phận
Menu Toggle
Tin các Giáo Xứ
Menu Toggle
Tin Giáo Hội Toàn Cầu
Menu Toggle
SỐNG ĐẠOMenu Toggle
CARITASMenu Toggle
Thiếu Nhi
Menu Toggle
VĂN HÓAMenu Toggle
ƠN GỌIMenu Toggle
Chủng Viện
Menu Toggle
Dòng Tu
Menu Toggle
PHỤNG VỤMenu Toggle
Suy Niệm Lời Chúa
Menu Toggle
KINH THÁNHMenu Toggle
GIÁO LÝMenu Toggle
TƯ LIỆUMenu Toggle
MEDIAMenu Toggle
Bậc lễ:
Màu phụng vụ: Trắng
Ca nhập lễ
Con ơi giữ đem lời cha, chớ quên lời mẹ nhớ mà lại ghi tâm
Đèn soi vào chốn tối tăm, ấy chính là những lời răn lệnh truyền.
Bạn đang xem: Kính nhớ ông bà tổ tiên
Nhớ ước cho bậc tổ tiên, đánh dấu công đức một niềm tri ân.
Lời nguyện nhập lễ
Lạy Chúa là phụ thân rất nhân từ, Chúa dạy chúng con bắt buộc giữ lòng hiếu thảo. Bây giờ nhân dịp đầu năm mới mới chúng nhỏ họp nhau để kính nhớ cha ông và ông bà phụ thân mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho phần đông bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, cùng giúp chúng con luôn sống cho yêu cầu đạo đối với các ngài. Chúng bé cầu xin…
Bài Ðọc I: Hc 44,1.10-15
“Chúng ta hãy ca tụng những vị danh nhân, cũng là thân phụ ông của bọn họ qua những thế hệ.”
Bài trích sách Huấn Ca.
Giờ đây, bọn họ hãy ca ngợi những vị danh nhân, cũng là thân phụ ông của chúng ta qua những thế hệ.
Nhưng những vị sau đó là những bạn đạo hạnh, công đức của các ngài không chìm vào quên lãng. Dòng dõi các ngài luôn được hưởng trọn một tài sản quý báu kia là bè bạn cháu đàn con. Chiếc dõi những ngài duy trì vững các điều giao ước; nhờ các ngài, nhỏ cháu cũng cố định trung thành. Dòng dõi các ngài vẫn muôn đời tồn tại, vinh quang những ngài đã chẳng phai mờ. Các ngài được mồ lặng mả đẹp với danh thơm mãi lưu truyền hậu thế. Dân dân đang kể lại đức khôn ngoan của những ngài và cùng đoàn vang giờ ngợi khen.
Ðó là lời Chúa.
Bài Ðọc II: Ep 6,1-4.18.23.24
“Hãy tôn kính phụ thân mẹ. Ðể ngươi được niềm hạnh phúc và hưởng thọ cùng bề mặt đất này”.
Bài trích thư của Thánh Phaolô Tông Ðồ các gửi tín hữu thành Êphêsô.
Kẻ có tác dụng con, hãy vâng lời phụ huynh theo tinh thần của chúa, vì chưng đó là vấn đề phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Ðó là vấn đề răn đầu tiên có đương nhiên lời hứa: Ðể ngươi được niềm hạnh phúc và tận hưởng thọ trên mặt đất này. Số đông bậc làm cha mẹ, đừng tạo cho con dòng tức giận, tuy vậy hãy giáo dục chúng thay mặt đại diện Chúa bằng cách khuyên răn cùng sửa dạy.
Theo Thần Khí hướng dẫn, anh em hãy dùng đa số lời tởm và phần đông tiếng nài xin mà mong nguyện luôn mãi. Ðể được như vậy, anh em hãy cần mẫn tỉnh thức và mong xin cho toàn bộ các thánh. Bạn bè cũng hãy mong xin mang đến tôi nữa, để khi tôi mở miệng nói, thì Thiên Chúa ban lời đến tôi, hầu tôi mạnh dạn loan báo mầu nhiệm của Tin Mừng; tôi là sứ giả của tin mừng này cả khi tôi hiện giờ đang bị xiềng xích. đồng đội hãy ước xin mang đến tôi nhằm khi rao giảng tin mừng tôi nói năng táo bạo dạn, như bổn phận tôi phải nói.
Nguyện xin Thiên Chúa là Cha, và nguyện xin Chúa Giêsu Kitô ban cho đồng đội ơn an ninh và lòng mến cùng rất lòng tin. Xin Thiên Chúa ban ân sủng cho toàn bộ những ai yêu thích Ðức Giêsu Kitô Chúa chúng ta bằng một tình thương bất diệt.
Ðó là lời Chúa.
Câu xướng trước Phúc Âm
Hạnh phúc thay bạn nào kính hại Chúa, những ưa thuộc thích nhiệm vụ Chúa truyền ban. Cùng bề mặt đất, bé cháu của họ sẽ hùng cường mẫu dõi kẻ ngay lành được Chúa mến chúc phúc.
Phúc Âm: Mc 7,1-2. 5-13a
“Hãy thảo kính thân phụ mẹ”.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Marcô.
Khi ấy, những người biệt phái cùng mấy biện pháp sĩ từ Giêrusalem tập kết lại mặt Chúa Giêsu, cùng họ thấy vài ba môn đệ người dùng bữa với phần đông bàn tay không tinh sạch, nghĩa là ko rửa trước.
Vậy những người dân biệt phái và mức sử dụng sĩ hỏi Người: “Sao môn đệ ông không giữ lại tập tục của tiền nhân mà lại dùng bữa với mọi bàn tay không tinh sạch?”
Người đáp: “Hỡi đàn giả hình, Isaia thật sẽ nói tiên tri siêu chí lý về những ngươi, như lời chép rằng: “Dân này kính Ta ko kể môi miệng, mà lại lòng bọn chúng ở xa Ta. Bọn chúng sùng kính Ta phương pháp giả dối, chính vì chúng dạy mọi giáo lý và những dụng cụ lệ chủng loại người”. Vì các ngươi bỏ qua các giới răn Thiên Chúa, để sở hữu tập tục loại người: cọ bình, rửa chén bát và làm các điều như vậy”.
Và tín đồ bảo: “Các ngươi đang khéo quăng quật giới răn Thiên Chúa, để nắm giữ tập tục của các ngươi. Thật vậy, Môsê vẫn nói: “Hãy thảo kính phụ vương mẹ”, với “ai rủa phụ vương mẹ, tín đồ đó nên chết”. Còn các ngươi thì lại bảo: “Nếu ai nói với phụ huynh mình rằng: đầy đủ của tôi rất có thể giúp bố mẹ được, nay tôi muốn nó đổi mới Corban (nghĩa là của dâng cúng)”, rồi những ngươi không làm cho kẻ ấy giúp gì cho phụ huynh nữa. Như thế các ngươi hủy quăng quật lời Chúa bằng những tập tục truyền lại đến nhau”.
Ðó là lời Chúa.
– – – – – – – – – – – –
Hoặc: Lc 1,67-75
“Ðể tỏ lòng trường đoản cú bi với tiên sư chúng ta”.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca.
Khi ấy, Dacaria, phụ vương của Gioan, được đầy Thánh Thần, liền nói tiên tri rằng: “Chúc tụng Thiên Chúa của Israel, bởi vì Chúa đang viếng thăm cùng cứu chuộc dân Người. Chúa đã gầy dựng cho họ một uy quyền cứu giúp độ. Trong đơn vị Ðavít là tôi tớ Chúa, như bạn đã phán qua miệng những thánh nhân từ ngàn xưa, là tiên tri của Chúa; để giải phóng họ khỏi quân thù, với khỏi tay những người ghen ghét chúng ta; nhằm tỏ lòng trường đoản cú bi với cha ông chúng ta, cùng nhớ lại lời thánh mong của Người: lời minh ước mà người tuyên thệ, cùng với Abraham tổ phụ bọn chúng ta, rằng: tín đồ cho họ không còn sợ hãi, sau thời điểm thoát ngoài tay quân thù, được giao hàng trước tôn nhan Người, vào thánh thiện và công chủ yếu trọn đời chúng ta”.
Ðó là lời Chúa.
Lời nguyện tiến lễ
Lạy Chúa, chúng con hoan hỷ dơ lên Chúa lễ đồ gia dụng đầu xuân này. Cúi xin Chúa vui lòng đồng ý mà tuôn đổ hồng ân xuống trên tiên sư và ông bà cha mẹ chúng con, để bọn chúng con cũng được thừa hưởng trọn phúc ấm của các ngài. Chúng con cầu xin…
Lời tiền tụng
Lạy cha chí thánh là Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, chúng nhỏ tạ ơn cha mọi nơi phần nhiều lúc, nhờ vào Ðức Kitô, Chúa bọn chúng con, thật là chủ yếu đáng, cần đạo và sinh ơn cứu giúp độ cho cái đó con.
Quả vậy, khi ngẫm xem rất nhiều loài trong vũ trụ, tự nhiên chúng con thấy vạn sự đều phải sở hữu cội rễ căn nguyên: chim tất cả tổ, nước gồm nguồn, con bạn sinh ra có thân phụ có mẹ. Nhưng cần nhờ ơn cha mặc khải, chúng con new nhận biết phụ vương là nguyên tắc sáng sản xuất muôn loài, là cha chung của toàn bộ chúng con. Phụ vương đã ban sự sống, cống hiến và làm việc cho tổ tiên với ông bà bố mẹ chúng con, để các ngài để lại cho con cháu. Cha cũng vẫn ban cho những ngài ơn tình dư đầy, để chúng con được thừa kế mà dìm biết, tôn thờ với phụng sự Cha.
Chính bởi vì thế, hiệp cùng các Thiên thần và những thánh phái nam nữ, bọn chúng con ca tụng Cha muôn đời vinh hiển với đồng thanh chúc tụng rằng:
Thánh! Thánh! Thánh!…
Ca hiệp lễ
Chúa nói: “Ai thi hành ý ý muốn của Thiên Chúa, tín đồ ấy là cả nhà em tôi, là mẹ tôi”
Lời nguyện hiệp lễ
Lạy Chúa, nhân dịp đầu năm mới mới, chúng nhỏ đã được tham dự các buổi lễ hội Mình với Máu Ðức Kitô. Chớ gì mối cung cấp sinh lực thần linh này giúp chúng con ngày này sống làm thế nào để cho tròn chữ hiếu so với tổ tiên với ông bà phụ thân mẹ, để mai sau được cùng những ngài vui tận hưởng phúc ngôi trường sinh. Chúng bé cầu xin…
Suy niệm
CÂU CHUYỆN
Một người đàn ông kia sống chung với người cha cao thâm và đứa đàn ông mới năm tuổi của anh ý ta. Một hôm người cha của anh vì chưng tuổi già tay bị run, thường xuyên hay làm cho bể cái chén kiểu đắt tiền khi ăn uống cơm, phải anh ta ra vườn nhặt đem lại một cái gáo dừa rồi gọt dũa làm cho thành một cái chén gáo dừa cho bố anh ta dùng. Đứa nam nhi thấy vậy ngay tắp lự hỏi vì sao tại sao thì anh ta trả lời con rằng: Để ông nội nhỏ dùng không bị bể nếu ăn cơm tất cả bị run tay làm cho rơi xuống đất.
Một hôm anh ta thấy đứa con trai của anh đã loay hoay sử dụng dao nghịch với một chiếc gáo dừa. Sợ bé bị đứt tay anh liền phòng cản. Khi được hỏi nguyên nhân làm vậy nên thì được người con trả lời: “Con thấy bố cho ông nội ăn uống cơm bằng chiếc gáo dừa để khỏi bị bể, cần con cũng sẵn sàng trước cho ba một cái, để sau này bố già dùng nếu tía có bị run tay y như ông nội bây giờ!”.
THẢO LUẬN: 1) Về lối sống hiếu thảo với ông bà tổ tiên, chúng ta có gật đầu với câu người xưa nói: “Sóng trước vố đâu, sóng sau vỗ đó” giỏi không? trên sao? 2) bạn sẽ làm gì để thể hiện lòng hiếu hạnh với bố mẹ ông bà trong dịp Tết với trong thời hạn sắp tới?
SUY NIỆM:
1) Ngày Xuân thành lập tình thân gia đình
Hôm nay, ngày Mồng hai Tết là lúc để những tín hữu bọn họ thực hành nghĩa vụ hiếu thảo với các cụ tổ tiên, rõ ràng là những bậc sinh thành là phụ thân mẹ. Sự hiếu thảo được trình bày qua đầy đủ lời nói, cách biểu hiện cử chỉ và hành vi với phụ vương mẹ, rõ ràng là món quà bọn họ dâng tặng cha mẹ đượm tình thảo hiếu với những ngài.
Ngày Tết cũng chính là ngày hội vui của đại gia đình. Ai cũng mong ngày tết được sum vầy với người thân trong gia đình trong gia đình. Phần nhiều người vn đều mong được chờ đợi những giờ đồng hồ phút linh nghiệm của ngày đầu năm mới bên cha mẹ ông bà và các bạn em nhỏ cháu.
Xem thêm: Gửi thiệp chúc mừng sinh nhật điện tử, hướng dẫn tạo thiệp chúc mừng sinh nhật kèm ảnh
2) Phương giải pháp tỏ lòng hiếu thảo với ông bà phụ vương mẹ
Sự hiếu thảo không chỉ được biểu hiện trong những ngày lễ hội Tết, nhưng mà còn bắt buộc được diễn tả trong suốt phần đông ngày tháng nhiều năm sống bình thường với ông bà cha mẹ trong gia đình.
Phải sống cố nào đến tròn chữ hiếu với cha ông ông bà phụ thân mẹ. Nếu bố mẹ chúng ta còn khỏe, con cái phải tạ ơn Chúa vì chưng Chúa vẫn ban cho bọn họ lá chắn che chở suốt đời mình.
Nếu cha mẹ già yếu, con cháu cần tránh coi thường và coi các ngài như gánh nặng. Hãy nói với các ngài bởi những lời thưa gởi hiếu kính, thông cảm với đa số sự lẩm cẩm của các ngài cùng đừng khi nào tỏ thái độ thiếu tôn trọng to tiếng ôm đồm lại hoặc khinh thường thường gắt gắt với những ngài. Hãy luôn tôn trọng những ngài do chính các ngài cũng đã từng phải kiên trì ân yêu cầu chăm sóc, mút sữa mớm dọn dẹp vệ sinh khi ta còn thơ bé.
Khi bố mẹ qua đời, con cháu hãy năng hiểu kinh ước nguyện, xin lễ và làm các việc lành để những ngài mau chóng được về thiên đàng. Hãy lập bàn kính ghi nhớ tổ tiên kề bên và phải chăng hơn bàn thờ cúng Chúa. Hãy năng phát âm kinh cầu nguyện cho ông bà bố mẹ vào giờ gớm tối gia đình hằng ngày hoặc một trong những ngày Giỗ Tết.
3) có tác dụng gì giữa những ngày này?
Xin đừng phụ công ơn dưỡng dục của các bậc sinh thành. Hãy sống làm sao để cho đúng phận có tác dụng con, vì:
“Công phụ vương như núi thái sơn, Nghĩa người mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha, mang lại tròn chữ hiếu mới là đạo con”.
“Sóng trước vỗ đâu, sóng sau vỗ đó”. Bọn họ cư xử với cha mẹ mình nỗ lực nào thì con cháu của họ sau này cũng trở nên đối xử với bọn họ như vậy.
Dịp Xuân Mới, bàn sẽ biếu đá quý gì cụ thể để tỏ lòng hiếu hạnh với phụ huynh ông bà còn sinh sống và phần lớn đấng bề trên vẫn qua đời?
LỜI CẦU:
Lạy Thiên Chúa cha là Chúa tể của ngày xuân đất trời. Xin chúc lành cho ngày họp mặt của gia đình chúng con hôm nay. Xin liên kết mọi fan chúng con trong tình cảm của Cha. Xin cho hầu như thành viên trong gia đình chúng con biết trân trọng khoảng thời gian ngắn xum vầy trong ngày đầu Xuân, coi chính là hồng ân phụ vương ban để sống trọn tình nhỏ thảo với tiên tổ ông bà bố mẹ và sinh sống yêu mến huynh đệ với anh chị em trong gia đình ruột thịt của chúng con.- Amen.
THỜ KÍNH ÔNG BÀ TỔ TIÊN, GIÁ TRỊ VĂN HÓA,PHONG TỤC TẬP QUÁN CỦA NGƯỜI VIỆTLIÊN HỆ VỚI VIỆC TRUYỀN GIÁO
Lm. Giuse Vũ Kim Chính, S.J.
1. Xuất phát Tôn Kính Ông Bà Tổ Tiên
Tuy ai ai cũng biết từng người, từng gia đình đều phải có ông bà tổ tiên riêng, nhưng nói tới việc tôn kính tổ tiên cách phổ biến là đồng ý những điểm tương đồng của đa số nền văn hóa truyền thống Viễn Ðông trong kế hoạch sử rất nhiều đã chịu ảnh hưởng của Nho học, như Trung Hoa, Ðại Hàn, Nhật Bản, Việt Nam. Phải ở dây khi bàn về xuất phát tôn kính tổ tiên hay ở phần sau đàm đạo những tranh chấp về “lễ nghi” thì các tài liệu của các non sông trên đều có thể dùng để bổ túc lẫn nhau để hiểu rõ vấn đề.
Việt ngữ sử dụng danh từ bỏ “tôn giáo” để chỉ chung những tín ngưỡng. Chữ “tôn” cũng còn một âm nữa là “Tông” nguyên ủy chỉ ông “thứ tổ” (ông tổ vật dụng hai), rồi dùng rộng không chỉ có thế để chỉ nơi thờ kính tổ tông, cũng giống như chỉ các giáo phái, học phái. Như vậy, “tôn giáo” theo ngữ văn là thực hiện lòng hiếu kính so với tổ tông, tổ tiên. Lòng hiếu kính này được biểu tỏ nôm na theo lối bình dân như:
“ăn quả lưu giữ kẻ trồng cây,uống nước ghi nhớ tới nguồn”, hoặc:
“Công phụ vương như núi Thái Sơn,Nghĩa người mẹ như nước trong nguồn chảy ra,Một lòng thờ bà bầu kính cha,Cho tròn đạo hiếu bắt đầu là đạo con”.
Hay Nguyễn Du viết vào truyện Kiều:
“Tâm thành đang thấu cho trời,Bán mình là hiếu, cứu bạn là nhân”.
hay ở chỗ khác:
“Lấy tình thâm, trả tình thâm,Bán mình đã động hiếu trung tâm đến trời”.
Như vậy căn nguyên tôn kính tổ tiên ở đâu? hợp lý và phải chăng là một sự tôn nghiêm “Thần Thánh” theo phẩm trật? Như sách Lễ Ký, thiên Khúc-lễ-hạ vẫn chép: “Thiên khoan thai thiên địa, tế tứ phương, tế tô xuyên, tế ngữ tự, chư hầu phương tự, tế ngũ từ (tức là tế Thần cửa, ngõ, giếng, phòng bếp và thân nhà), chư hầu tế phương bản thân ở, tế ngũ tự, quan lại đại phu tế ngũ tự, kẻ sĩ tế tổ tiên). Thực ra đó là những phương châm cho đều nền văn hóa chịu ảnh hưởng Khổng học, bắt buộc dù làm việc Thiên An Môn bên nước trung hoa hay ngơi nghỉ Ðàn nam giới Giao trên Huế, việc tế trời chỉ bao gồm nhà vua mới có quyền đứng công ty tế. Vào lễ tế phái mạnh Giao, trên Viên-Ðàn trung tâm là bàn Thời Trời Ðất, phía hai bên có nhì hàng hương án tuy vậy hành thờ các Tiên Ðế. Xem như thế, thừ Vua quan lại tới vật dụng dân, tế từ là việc rất quan liêu trọng, lễ nghi được minh định gồm trật tự, thông thường qui vào nhị nguyên ủy là Trời và Tổ, vì “vạn vật bản hồ Thiên, nhân phiên bản hồ Tổ” (Lễ ký) (dịch: muôn vật nơi bắt đầu ở Trời, bạn gốc sinh hoạt Tổ). Nhưng thực chất hai nguyên ủy này chỉ bắt nguồn vày một cơ mà thôi, vì những Tổ Tiên tuy sinh ra người, nhưng toàn bộ đều do Trời sinh dưỡng, như tởm Thi chép: “Thiên sinh chưng dân, hữu đồ vật hữu tắc dân đưa ra bỉnh di, hiếu thị ý đức” (Trời ra đời dân, có hình phép, dân giữ tính thường, mới có đức tốt).
“Ông Trời” là nguyên ủy của muôn loài, yêu cầu tế Trời là quan trọng đặc biệt nhất, vì thế không phải ai ai cũng được phép mà chỉ có Thiên Tử, dân bỏ ra phụ mẫu, mới được trực tiếp hành lễ mà lại thôi. Ông Trời mặc dù rất sát bên đại chúng trong cuộc sống, khi vui khi bi hùng đều rất có thể gọi “Trời ơi” được, tuy vậy họ không được phép trực tiếp thờ tế, bắt buộc thường kêu mong tới thánh sư hay cúng tế các thiểu thần. Bởi vì thế mà lại Trần Trọng Kim sẽ viết: “Việc thờ Trời, cúng quỉ thần và tổ tiên, dù thế phân biệt, tuy nhiên kỳ thực cũng là theo một lý cả, và đó là cái tôn giáo quan trọng của những dân tộc theo thanh tao Tầu sinh hoạt Á đông”. Mặc dù được thẳng tế trường đoản cú “Trời” tuyệt chỉ con gián tiếp qua Thần Thánh, tổ tiên, người việt nam đều tin yêu vào sự liên đới “Thiên nhân tương dữ”. Từ đó con fan được phú mang lại nhân tính để nhận thấy thiên lý, nhằm mô phạm Thiên tính, để trong cuộc sống họ thực thi nhân đạo phù hợp với Thiên đạo. Nói biện pháp khác: “Trời so với quần chúng như một nguyên ủy tiền định nhỏ người, tuy nhiên vượt trên bé người, định đoạt sinh tử, phúc họa, giầu nghèo. Bọn họ kêu Trời do Trời ko xa ta. Trời thấu xuyên suốt tất cả, cả những tâm tư thầm kín. Họ kêu Trời vày Trời toàn năng, ko mù quáng trong việc xét xử. Trời công minh vị thưởng kẻ lành, phát kẻ dữ”.
Ðạo hiếu là một trong những đặc tính của đạo tâm, tạo nên con fan tỏ lòng tôn kính đối với cha mẹ, tiền nhân, nên chỉ có thể nuôi dưỡng phụ huynh mà không tồn tại lòng hiếu thảo thì làm sao gọi là hiếu được! Lòng hiếu hạnh này phụng sự bố mẹ lúc các ngài còn sống, tang lễ nếu các ngài thừa cố: “sống thì lấy lễ mà lại thờ, bị tiêu diệt thì mang lễ cơ mà táng, mang lễ nhưng mà tế” (Luận Ngữ: Vi chính II). Hiếu đễ đối với bố mẹ tức là kính phần lớn người bố mẹ đã tôn trọng, yêu hầu như người cha mẹ đã yêu mến, lễ tế phần lớn bậc bố mẹ đã lễ tế. Ðó là bắt đầu của tôn kính ông cha vậy. Vì chưng đó Tăng tử nói: “Thận chung, truy vấn viễn, đức qui hậu hĩ” (Luận Ngữ: học tập Nhi, I) (dịch: cẩn trọng lúc phụ huynh chết, ghi nhớ đến tổ tiên xa, thì mẫu đức của dân trở nên hậu).
Nói tới thờ vái tổ tiên có nghĩa là phải nói tới bàn thờ gia tiên. Bàn thờ này tuy vậy trang trí gồm khác nhau, tuy nhiên đại để đều có bài vị, bình hương, nến sáp… ví như là bàn thờ họ thường để trong miếu đường, ở chính giữa có bàn thờ riêng bái ông “Thủy Tổ” của dòng họ. Còn những bàn bái biệt tông, biệt phái khác trong mỗi ngày giỗ kỵ của tông, phái mình mới được bày ra. Trên bàn thờ tổ tiên Thủy Tổ luôn luôn có cuốn tộc phả ghi rõ danh tánh những chi nhánh chiếc họ. Thỉnh thoảng gia phả này được ghi xung khắc trên tường sau bàn thờ Thủy Tổ.
Quần bọn chúng tuy một đàng ước ao bày tỏ lòng hiếu kính mình đối với tổ tiên, nhưng họ tất yêu phân biệt ví dụ như hồ hết nho sĩ “vụ dân bỏ ra nghĩa, kính quỉ thần nhi viễn chi”, nên thực hành thực tế đạo hiếu với thờ quỉ thần đang trở thành lẫn lộn. Bởi vì muốn đảm bảo phần mộ ông cha, đề xuất nhớ cho tới Thần Thổ Công, Thần Hà Bá. Bên cạnh đó còn gồm có thần tại gia không giống như: Thần Tài, Thần tiên nhân (hay Thánh Sư, Nghệ Sư, tức là ông tổ mỗi nghề), Ðức quan Thánh… để bảo đảm che chở mình xuất xắc giúp phạt tài,… bởi vì thế mà khi các nhà truyền giáo tây phương tới vn hay Trung Hoa gặp phải những trở ngại làm sao thấu hiểu tinh thần, duy nhất là về ý thức “lễ nghi” tôn kính các cụ tổ tiên.
2. Thành kính Tổ Tiên liên hệ Tới câu hỏi Truyền Giáo:
Lịch sử truyền giáo ở Việt Nam tương tự như ở Trung Hoa ban đầu bằng những bước dò dẫm, va chạm những khó khăn về phiên dịch, vày hai loại ngữ điệu biểu tả hai văn hóa truyền thống quá khác nhau, nên chần chừ phải làm thế nào mới hoàn toàn có thể đạt tới việc “bản vị hóa” chân bao gồm được. Thoạt đầu đông đảo nhà truyền giáo tiên khởi dùng ngữ điệu địa phương nhằm phiên âm mọi từ căn phiên bản của Kitô giáo, như thánh Phanxicô Xavier sẽ Nhật âm hóa giờ Latinh: Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus Sanctus là: Deusu Patere, Deusu Hiiruo va Deusu Spiritusu Santa (có khoảng chừng 50 ngữ vựng căn bạn dạng như thế). Nhưng cách phiên âm này đã gặp mặt những trở ngại lớn, vì chưng hoặc là âm đó gồm một nghĩa khác trong ngôn từ là “Deusu” có tác dụng trò mỉm cười cho nhiều Phật thiết bị Nhật, vì họ can dự tới một âm tựa như là “daiuso”, có nghĩa là “Nói dối đại tài”. Thấy giải pháp phiên âm này sẽ không ổn, nên những nhà truyền giáo kế vị những bậc tiên khởi này như A. Valignano, M. Ricci, A. Schall, A. De Rhodes v.v… đã học hỏi và giao lưu ngôn ngữ và tứ tưởng địa phương để Kitô giáo được thích ứng với môi trường mới. Trong những khi phiên dịch và thích ứng này đã xảy ra cuộc tranh chấp về “lễ nghi”. Cuộc tranh chấp này khoác dù thứ nhất là bàn về hai phương thức truyền giáo được nhị phe (một bên được coi là dòng Tên, một bên được coi là dòng Ðaminh, chiếc Phanxicô với hội Thừa sai Balê) công ty trương, nhưng dần dần đã thừa qua phạm vi đơn thuần truyền giáo và tôn giáo đổi mới một tranh chấp bị những ảnh hưởng chính trị, quyền bính đưa ra phối, nên đã trở thành một tấm bi kịch của lịch sử dân tộc truyền giáo ở Viễn Ðông. Ở đây chúng ta chỉ bao gồm thể chăm nom tới phần nhiều dự kiện chính yếu cơ mà thôi.
Trước tiên họ bàn về vấn đề phiên dịch. Sau khi bàn bạc những khả thể dịch chữ, “Deus”, những nhà truyền giáo đã chấp nhận dùng chữ “Thiên Chúa”. Cơ mà dùng giải pháp thế làm sao để lý giải chữ “Thiên Chúa” thì nhị phe gồm có lập trường khác nhau. Một bên cho rằng dùng chữ “Thiên Chúa” nhằm chỉ Deus thì nên hiểu trọn vẹn khác, trọn vẹn độc lập, không thể dùng một tự ngữ như thế nào như “Thiên”, “Thượng Ðế” để diễn giải được, do “Thiên” theo ý chúng ta “chỉ có nghĩa là bầu trời” (ciel materiel et visible), còn quan niệm “Thượng Ðế” là ý niệm dân ngoại hay dùng, trường hợp ta dùng sẽ rơi vào giới “vô thần” như dân ngoại. Một mặt khác nhận định rằng chữ “Thiên Chúa” mặc mặc dù cho là chữ ghép mới để chỉ Deus, nhưng hoàn toàn có thể dùng những quan niệm sẵn gồm trong kinh điển Trung Hoa xưa như “Thiên”, “Thượng Ðế” nhằm người china có một mấu cứ nhằm thăng hóa, nhờ kia mới dễ dãi hiểu rõ nghĩa thực thụ của “Thiên Chúa” được. Thực ra, hai bên dùng hai phương thức thần học cổ xưa vẫn dùng là: phương thức “phủ nhận” (via negotiva) và cách thức “sánh loại” (via analogia). Ðứng trên phương thức học không tồn tại chi đáng bàn cãi, nhưng lại động lực nao khiến họ chọn hai phương pháp này nhằm nói lên thể hiện thái độ của họ so với nền văn hóa truyền thống địa phương. Ðó mới là điều quan trọng. Cho dù sao đi nữa, sự khiếu nại xẩy ra trong lịch sử hào hùng là: Giám Mục Charles Maigrot, đặc sứ tông tòa nghỉ ngơi Phúc Kiến đang nhân danh Thánh bộ truyền giáo tuyên bố: từ bỏ ngữ “Thiên Chúa” yêu cầu được dùng để làm chỉ chữ “Deus” còn đông đảo tiếng khác như “Thiên” cùng “Thượng Ðế” thì không được dùng.
Ðối với người Công Giáo việt nam hiện nay, ta sử dụng chữ “Thiên Chúa” trong văn chương, tuy nhiên cũna dùng chữ “Ðức Chúa Trời” theo nghĩa dân gian để chữ “Deus”. Trong những khi đó những người dân không Công Giáo hay sử dụng “Ông Trời” (Trung Hoa dùng chữ Lão Thiên) nhằm chỉ Ðấng về tối Cao. Thực ra, quan niệm “Trời” không hẳn chỉ là “bầu trời”, nhưng cũng là “Hóa Công”, thầy u vũ trụ, do vậy tại sao chúng ta không thể sử dụng những ý niệm đã bao gồm sẵn trong kinh khủng Trung Hoa, đã được nhiều người biết tới để lý giải một quan niệm chí ư “trừu tượng”, đối với họ trọn vẹn mới lạ như Deus. Phải chăng phản đối cần sử dụng những quan niệm như “Thượng Thiên”, “Hiển Thiên”, “Hoàng Thiên”, “Thượng Ðế” để giải thích chữ “Thiên Chúa”, vì những nhà truyền giáo sợ tín đồ Trung Hoa, Việt Nam không hiểu biết nhiều xác thực được nghĩa Deus của Kitô giáo, giỏi là các nhà truyền giáo này đã không hiểu rõ được những ý niệm trên trong tứ tưởng Trung Hoa? trần Văn Hiến Minh còn đi xa hơn nữa, lúc ông trái quyết: “Quan niệm một Tiên Chúa gồm ngôi vị, Thượng Ðế là 1 trong những trực giác thứ nhất của người nước trung hoa từ xa xôi bao ngàn năm trước. Vớ cả cuộc sống thường ngày Trung Hoa cổ kính hồ hết qui hướng về phía đó”. Ðề mục họ nai lưng nêu ra hoàn toàn có thể là một đề tài đàm luận hào hứng, cơ mà vượt qua phạm vi của bài rỉ tai này. Dù “Thượng Ðế” theo người nước trung hoa hiểu bao gồm “ngôi vị” hay không, cũng cấp thiết là lý do chính đáng không sử dụng những ý niệm đó nhằm “giải thích” giờ “Thiên Chúa” được.
Như vậy ta thấy được tranh biện về mấy danh từ trên chưa hẳn chỉ là một trong cuộc bàn bạc lý thuyết thần học xuất xắc ngôn ngữ, văn chương, nhưng lại là tỏ rõ đường vị trí hướng của hai phe đối với vấn đề truyền giáo: giáo hội rất có thể dùng di sản văn hóa truyền thống của địa phương để mô tả giáo lý, nghi lễ của bản thân hay không? mà được phép sử dụng tới nấc nào? tại sao rất có thể dùng tuyệt bị cấm sử dụng như vậy?
Bây giờ chúng ta trực tiếp nói tới cuộc bàn cãi “lễ nghi”. Vấn đề chính của cuộc tranh chấp này là câu hỏi: lễ nghi so với tổ tiên là “tôn thờ” tổ tiên vày nghi thức này còn có tính cách tôn giáo. Tôn thờ tiên tổ là những người dân theo “đạo Ông Bà”. Nói biện pháp khác, nghi lễ tôn cúng này được cử hành giữa những nơi nhất thiết (chủ con đường hay tông con đường hoặc trên gia, trước bàn thờ tổ), có những qui định riêng (thành văn hoặc bất thành văn) và đối tượng người dùng của đạo này là “tôn thờ bài xích Vị” của rất nhiều người thừa cố, bài xích Vị này là chỗ của các Hồn fan quá nỗ lực “cư ngụ”. Lúc hành lễ gia trưởng chắp vái tuyệt quì lạy, dâng hương, báo cáo, cầu xin trước bàn thờ tổ tiên vong linh có đốt nến cùng bày đa số lễ bái như hoa quả, bánh rượu… lễ nghi này tương tự như lễ nghi trước phần chiêu tập khi táng hay trong những dịp lễ kỵ lễ. Sau khi đã mô tả những cụ thể trên, cộng thêm sự ghi chú các tính giải pháp tôn giáo của đạo ông bà, các vị thừa không nên này sẽ đặt những câu hỏi xin thánh cỗ giải quyết, như: xin hỏi tín đồ Kitô hữu đã đạt được phép cử hành đông đảo nghi lễ với dâng cúng trước bài xích vị theo như tập tục ở công ty đường hoặc chỗ phần chiêu mộ hay trước linh cửu? với nếu chúng ta được phép làm do vậy thì họ hoàn toàn có thể tham dự cùng với dân ngoại giỏi hành lễ một mình? xuất xắc câu hỏi: bạn Kitô hữu đạt được dựng bài vị tổ tiên ở trong phòng mình cùng với chữ tự khắc “Thần Chủ” không? đương nhiên những thắc mắc này đã có được sửa soạn bởi những “mô tả” hàm xúc một câu trả lời phủ nhận. Có tín đồ còn ra đi hơn nữa, coi việc “Tôn cúng tổ tiên” ngơi nghỉ Trung Hoa hệt nhau như câu hỏi thờ phượng những thầ Manes xưa ngơi nghỉ Hy lạp giỏi La Mã: “Theo kế hoạch xưa của bạn La Mã khi thời thờ ẩu thần còn hiển trị, có nhắc tới một dịp nghỉ lễ gọi là “Feralia”, ban đầu từ trăng tròn tháng 2 kéo dài tới thời điểm cuối tháng 2. Lễ này là cơ hội tôn thờ những Thần Manes. Dân ngoại mang thịt đặt trên mộ các người quá gắng để bọn họ hưởng, như ts Varron đã giải thích. Ðó cũng chính là những câu hỏi mà các người china hành lễ ở các chùa chiền, trên phần mộ hay trong tư thất trước bài xích vị tổ tiên”. Sự đối chiếu này đặt bạn hữu trách trước một sự lựa chọn quan trọng chối được: nếu xưa giáo hội đã hủy bỏ phong tục thờ tà thần Manes, tại sao ngày nay lại sở hữu thể được cho phép làm như thế ở trung Hoa. Lý triệu chứng này càng tác động tới người hữu trách khi người đó không hiểu biết nhiều thấu hiện trạng phức tạp sinh hoạt miên Viễn Ðông.
Trong lúc đó, phe không giống coi nghi lễ đối với ông bà tổ tiên là sự việc “tôn kính” giãi bày lòng hiếu đễ của con cái so với bậc tiền nhân, dù lúc còn sống hay đang quá cố. đầu tiên họ đánh giá và nhận định những nghi lễ trong những chùa chiền tốt trước đông đảo thần tượng bày rải rắc khắp khu vực là bao gồm tính bí quyết tôn giáo cùng nhuốm nhiều màu sắc mê tín, dị đoan. Họ cũng công nhận cách biểu hiện mê tín này có thể ảnh hưởng tới vấn đề tôn kính tổ tiên, còn nếu như không được giải thích minh bạch giữa địa điểm tôn thờ cùng tôn kính: Ngược với “chùa miếu” là nơi tôn thờ các thần thánh, “đường” nơi có tính giải pháp “trung tính” (có thể dùng tương quan tới tôn giáo tuyệt không). Bởi vì đó, “chủ đường” tốt “tông đường” (hay nói nôm na là “chỗ giành riêng cho tổ tiên”) là “nơi” kính nhớ ông bà tổ tiên để tỏ lòng hàm ân với những người quá cố, cũng tương tự phong tục tập cửa hàng địa phương bao hàm “nơi” riêng biệt trọng kính những vị tiền bối lúc sinh thời. Còn bài Vị thực chất không buộc phải là “bàn thờ” thực, dẫu vậy thường là một trong những thanh gỗ được sửa soạn tươm tất làm việc trên đó gồm ghi danh tánh tổ tiên được bày bên trên án hương. Tuy bài xích Vị “là biểu tượng” mang lại vong linh tín đồ quá cố, nhưng chưa phải là chỗ “cư ngụ” của hồn linh đó. Các vị này giải thích: trong quá khứ người trung quốc có thói quen tra cứu một người “thay thế” cho một người thân quá cố. Phong tục này được gửi hóa bằng vấn đề dùng bài vị như là hình tượng của tín đồ quá vậy ở giữa con cái. “Bài vị được dựng nên không phải để khắc ghi sự hiện lên của một vong hồn mà tín đồ ta tin rằng linh hồn đó cư ngụ ở bài vị, nhưng chính xác là nhằm thức tỉnh một thái độ luân lý và sự hình tượng này hoàn toàn có thể coi như sự hiện diện của một thân xác”. Trong những khi đó, câu hỏi “hóa” tiến thưởng giấy, đốt những dụng cụ làm bằng giấy đến tổ tiên dùng là gần như điều mê tín, dị đoan phải cấm bỏ. Ngược lại, đa số cử chỉ bái lạy giỏi quỳ gối là phần đông cung phương pháp người trung quốc thường dùng để tỏ lòng tôn kính đối với bậc trên, dù những người dân này còn sống hay sẽ qua đời. Ðiều đáng chú ý là, chính vua Khang Hy ngày 30.11.1700 đã tự tay chứng thực bản văn vị các phụ vương dòng tên thảo nói số đông lễ nghi tôn thờ Khổng Tử, tiên tổ là những hình thức bày tỏ lòng tôn kính mà thôi: “Nói là Khổng Tử được cúng phượng để xin sự sáng suốt hay để xin được thăng chức giỏi thêm bổng lộc là không đúng… Dựng bài xích vị tiền nhân quá nạm không tức là linh hồn tổ tông được nghĩ là thực sự ngự trị vào miếng mộc này… mục đích thực sự của nghi lễ tôn kính tiên nhân là nhỏ cháu vào một mẫu tộc không được phép quên, nhưng luôn luôn luôn tưởng nhớ tới tổ tiên cho tới muôn đời”. Nhưng lời xác thực của vị nhà vua trung Hoa, người dân có thẩm quyền nói lên chân thành và ý nghĩa thực sự của phong tục tập quán, đã không được tòa thánh thời đó chú ý tới.
Trên đấy là lược thuật bao quát lập trường của hai trường phái về vấn đề so với tổ tiên có tương tác đến câu hỏi truyền giáo. Cuộc tranh chấp “lễ nghi” này đang tạm thời kết thúc khi Ðức Giáo Hoàng Clement XI ngày 20.11.1704 đã quyết định:
– Cấm cần sử dụng chữ “Thiên” hay “Thượng Ðế” để giảng nghĩa “Thiên Chúa”. Từ đó không được dùng “mensa seu altare” (bàn thờ) nhằm “kính Thiên” trong nhà thờ.
– bạn Kitô hữu không được phép tổ chức hay tham gia gần như lễ nghi theo như phong tục đối với Khổng Tử hay những người dân quá cố. Vì thế cũng không được phép lập “chủ đường”, miếu đường”, cũng không được phép dâng lễ đồ gia dụng trong miếu đường hay gia thất vị những nghi tiết này contact tới mê tín dị đoan (“tamquam superstitione inseparabilia”). Tông huấn (Ex illa die) đã được quyết định, đã làm được đặc sứ tòa thánh, Hồng Y De Tournon có sang china để ban hành. Sau bố lần De Tournon hội kiến với Hoàng Ðế Khang Hy, Tông huấn đang không được chính thức phát hành cho tới ngày 19.3.1715 new được Giám Mục đầu tiên của địa phận Bắc gớm Charles Castorano ban hành. (Trong khi ấy De Tournon đã mất ngày 8.6.1710 sống Macao). Tông huấn “Ex illa die” được thiết yếu thức phát hành gây ra nhiêu bội nghịch ứng khác nhau, tuy nhiên khi phải quyết định phát thệ “chống lễ nghi” theo chỉ thị của tand thánh, những nhà truyền đạo đã kiêu dũng bỏ lập trường riêng biệt để đồng ý tông huấn “Ex illa die”. Về phần Khang Hy, ông thấy Công Giáo phòng đối lễ nghi cùng tập tục Trung Hoa đối với Khổng Tử với tổ tiên, vẫn đổi thể hiện thái độ từ gần gũi sang nghịch thù. Dẫu vậy cuộc tranh chấp không kết thúc, vì chủ yếu Ðức Clement XI lại sai một sệt sứ không giống là Charles Ambrose Mezzabarba, tân giáo phụ của Alexandria cho tới Bắc gớm ngày 26.12.1720. Sau khoản thời gian đã hội kiến, lắng nghe những nhà truyền giáo báo cáo và đã được tiếp kiến Hoàng Ðế, C. A. Mezzabarba sẽ trở về Maccao cùng thảo một bức folder vụ ca tụng tinh thần phục tùng với thống nhất của những nhà truyền giáo, đồng thời đã liệt kê “Tám điều được phép” để thuận tiện thực hành mục vụ. “8 điều được phép này” vẫn được phát hành ngày 4.11.1721, nới rộng phần lớn điều cấm ngặt của tông huấn “Ex illa die”. Tỉ dụ: được lập “bài vị” trên đó chỉ được phép ghi tên fan quá cố. Tất cả các lễ thức trung Hoa đối với tổ tiên còn nếu như không pha trộn mê tín mà chỉ bao gồm tính giải pháp “dân sự” (Civil) thì hồ hết được phép tổ chức triển khai hay tham dự. Xuất xắc là: được phép cần sử dụng nến, hương, hoa quả, nhằm tỏ lòng tôn kính và biết ơn so với người vượt cố… “8 điều được phép này” đã có tác dụng sống lại cuộc tranh chấp “lễ nghi” một đợt nữa, nhất là sau khoản thời gian đặc sứ C.A. Mezzabarba sẽ trở về Âu Châu. Một lối khác, Dũng Thành kế vị Khang Hy được 1 năm thì ra chỉ thị trục xuất mọi nhà truyền giáo trừ những người được mời ngơi nghỉ lại. Chứng trạng hỗn độn này sau cuối đã được xong xuôi với Tông huấn “Ex Quo Singulari” do Ðức Benedictus XIV ban hành ngày 11.1.1742. Tông huấn này là tông huấn sau cùng cấm ngặt “lễ nghi” so với tổ tiên cùng rút lại tất cả những điều được cho phép trước kia. Ðức Benedictus XIV đang minh định: “không bắt buộc xấu bởi bị cấm, dẫu vậy bị cấm vì chưng xấu”.
3. Bàn Về bài toán Tranh Chấp “Lễ Nghi”
Trong quy trình tranh chấp như bọn họ thấy ở trên khó mà phân định được “bị cấm bởi xấu” hay “xâu vì chưng bị cấm”. Ngay cả khi đã bị cấm nhưng trên thực tiễn chỉ là né né sự việc hơn là xử lý vấn đề. Minh chứng là sau gần 200 năm bị cấm ngặt, ngày 8.12.1939 thánh cỗ truyền giáo đang hủy bỏ việc bắt các nhà truyền giáo buộc phải tuyên thệ chối quăng quật “lễ nghi” nhưng tông huấn năm 1742 vẫn đòi buộc và đồng thời tuyên bố các Kitô hữu và các nhà truyền giáo làm việc trung Hoa, Việt Nam… đối với việc tôn thờ Khổng Tử và tổ tiên cần có một ánh nhìn “mới”. Chiếc nhìn mới này sau công đồng Vaticanô II đang trở thành một khía cạnh đặc biệt quan trọng để thành lập và hoạt động một nền thần học bản vị hóa. Như vậy phiên bản vị hóa không đều chỉ được phép mà nên được khuyến khích. Ðứng trên một thái độ bắt đầu này chú ý lại lịch sử vẻ vang tranh chấp họ dễ bao gồm cái quan sát khách quan lại hơn.
Trước tiên họ nhận định “mạch sống” của hai phe. Một bên đứng trên ý kiến của tín đồ trí thức, của tân nho gia đời Minh, nhằm tìm hiểu ý nghĩa của các nghi lễ. Ví như lễ nghi so với hổng Tử, tiên sư cha thuộc về tôn kính rộng là tôn bái thì hiển nhiên thuộc về phạm vi luân lý hơn là tôn giáo. Trái thực các nhà trí thức nước trung hoa đã gọi như thế, vì vậy lập trường của các nhà truyền đạo này đã làm được Hoàng Ðế Khang Hy hội chứng thực. Bọn họ thấy hiện giờ những “lễ nghi” tưởng niệm Khổng Tử hay các vị tiên vương đã có một chân thành và ý nghĩa hoàn toàn “dân sự”. Các nhà trí thức việt nam như è Văn Chương, hồ Ðắc Diễm, Nguyễn Văn Huyên, trằn Trọng Kim v.v… cũng cho hồ hết nghi lễ tôn kính các cụ là đãi đằng lòng con cháu hiếu thảo so với tổ tiên, là hành vi muốn luôn tưởng ghi nhớ tới thánh sư mà thôi. Vì thế cúng bái ông bà tổ tiên theo như tập tục không phải là hành động của “niềm tin”, nghĩa là qua đó cắt nghĩa một sự mầu nhiệm liên quan tới sự sống cùng sự chết, cũng chưa phải là hành vi “phi lý” nhưng là các củ chỉ “tự nhiên” (theo phong tục tập cửa hàng của một nền văn hóa) vì tấm lòng hiếu thảo thôi thúc. Cũng chính vì như thế những việc thắp hương cúng quả, tiến rượu bày cỗ trước bài bác vị không với một chân thành và ý nghĩa phụng chăm sóc vật chất nào cả. đặc biệt quan trọng nhất là vì nhớ tới ông bà tổ tiên nên con cái cháu chắt thấy họ gồm bổn phận buộc phải sống như một fan tốt, một tôi trung, một môn đồ thành tín, một người ông chồng gương mẫu, một người bà xã hiền, một bạn con thảo… để khỏi làm dơ dáy danh chi phí nhân. Ðây là ý niệm tôn kính tiên sư cha trong mạch suấng của trueỳn thống nho học để nặng trên mệnh lệnh luân lý.
Trong lúc đó những nhà truyền giáo không giống đứng trên mặt của giới dân gian coi câu hỏi tôn kính ông bà tổ tiên là một lễ nghi tôn giáo, vì vậy bọn họ nghĩ rằng cho phép cử hành rất nhiều nghi thức này tức là hỗn hợp các tôn giáo, có tác dụng tha hóa, có tác dụng tha hóa Kitô giáo với làm hoang mang lòng những tín hữu. Do đó, họ xin tòa thánh qui định ví dụ để dễ thực hành mục vụ. Ở đây ngữ điệu là vụ việc then chốt. Dẫu vậy để giải quyết và xử lý nạn ngôn từ thiếu phân biệt mà cấm dùng ngữ điệu đó thì không hẳn là phương án thỏa đáng, vì nếu như không dùng chữ “Thiên” để phân tích và lý giải “Thiên Chúa” thì khi sử dụng chữ “Thiên Chúa” bạn địa phương cũng bắt buộc hiểu khác rộng mạch sống văn hóa truyền thống của họ được. Cũng vậy, call Khổng Tử là “Thần nhân” thì ý nghĩa sâu sắc của chữ “Thần” này không thể đọc theo một mạch văn hóa khác được (tỉ dụ như thánh nhân theo nghĩa nhỏ của Giáo Hội Công Giáo). Cũng thế, hồ hết hạn ngữ như “Altare”, “Sacrificium”, genuflectio, templum… là hầu như từ ngữ tùy theo nền văn hóa truyền thống Âu Châu tốt Trung Hoa, nước ta mà với một ý nghĩa khác nhau. Ví như dùng tầm nhìn của nền văn hóa truyền thống Âu châu dự đoán những thực trạng của nền văn hóa Á Châu tức là đã tách những dự kiện, hình hình ảnh tượng trưng thoát khỏi mạch sinh sống văn hóa. Giả dụ hai nền văn hóa truyền thống đó quá không giống nhau và chưa chắc chắn nhau được, thì làm sao tránh ngoài được những ngộ nhận. Trường hợp quyền phán quyết dành cho một phía khi chưa thấu triệt vấn đề thì dự đoán đó làm sao tránh khỏi đầy đủ thiên kiến?
Tóm lại, cuộc tranh chấp “lễ nghi” tạo nên những khó khăn mà một thần học bản vị hóa trong một môi trường rõ ràng đã chạm mặt phải và từ từ vượt qua. Cuộc tranh chấp bên trên không đầy đủ chỉ thể hiện hai phe đứng trên nhị phạm vi khác biệt để quan sát một vấn đề mà cũng đứng trong số những giai đoạn tiến cho tới thần học phiên bản vị hóa không giống nhau, nên chạm chán nhau trong đối thoại. Sự tranh chấp lễ nghi trở nên một thảm kịch trong lịch sử dân tộc truyền giáo ở Viễn Ðông, vì giải quyết sự tranh chấp dường như không nằm trong mạch sinh sống đó, nhưng lại ở ngoại trừ và nghỉ ngơi trên mạch sinh sống văn hóa, phải không thấu đáo được những yêu cầu sống của giáo hội địa phương.
Như vậy, kể tới vấn đề “Ông Bà Tổ Tiên” có liên quan tới việc truyền giáo tức là phản tỉnh giấc một nền thần học bạn dạng vị hóa. Bạn dạng vị hóa không có nghĩa là chỉ hội nhập và đồng ý những gì tất cả sẵn vào nền văn hóa đó, nhưng lại đồng thời cũng thăng hóa phần lớn giá trị đó. Vậy theo đó ý nghĩa của lễ nghi đối với ông bà tổ tiên là gì? trường hợp chỉ coi lễ nghi đối với tổ tiên là cách thanh minh lòng hiếu đễ, có nghĩa là thực thi một trách nhiệm luân lý, thì chưa minh chứng lý do tại sao con fan đòi buộc phải thực hành luân lý như vậy. Nếu như ta coi sự đòi buộc đó là một trong những sự tự minh (self-evident) thì hoặc là rơi vào chủ nghĩa độc đoán (dogmatism) hoặc công ty trương thuyết “vô tri thức” (agnosticsm) như khuynh hướng của một số nhà nho tân thời sinh sống Ðài Loan hiện tại nay. Cả nhì khả thể bên trên chỉ là né tránh vấn đề nhưng không giúp họ hiểu lý do con bạn phải thi hành mệnh lệnh luân lý cùng với tổ tiên. Thực tế khi đa số nhà truyền giáo dòng Tên chủ trương coi lễ nghi tôn kính ông bà thuộc phạm vi luân lý, họ tin tưởng rằng một khi sẽ tìm ra ý nghĩa sâu sắc nguyên ủy và thiết yếu yếu của lễ nghi này, họ rất có thể giáo dục quần chúng gọi bỏ những mê tín dị đoan mọc rườm rà phía bên ngoài và cuối cùng có thể biến hóa những nhiệm vụ luân lý đó cho họp với tinh thần Kitô giáo. Như vậy, tuy nhiên học nhấn mạnh “lễ nghi” này thuộc phạm vi luân lý, nhưng ngầm khẳng định cn bản của luân lý không thể tách bóc rời khỏi lòng tin tôn giáo được. Mối liên hệ giữa luân lý cùng tôn giáo này hoàn toàn có thể dùng tư tưởng sẵn bao gồm trong kinh điển Trung Hoa như lòng tin “Thiên nhân tương dữ” cùng “vạn vật phiên bản hồ thiên, nhân phiên bản hồ tổ” nhằm giải thích. Theo đó tôn kính ông bà không thể tự do với câu hỏi Kính Thiên, tuy thế cũng quan yếu đặt đồng bậc với câu hỏi Kính Thiên, dẫu vậy cũng bắt buộc đặt cùng cấp với vấn đề kính Thiên được, vì chưng con fan cũng là nhân tố của vạn vật mà nguyên ủy của vạn trang bị là Thiên. Phát âm như thế, vấn đề tôn kính tổ tiên không phần nhiều không phản bội với đạo Công Giáo nhưng còn biểu thị được tính cách quan trọng đông phương, đạo hiếu của tín đồ Việt, mặt khác qua vấn đề đưa hành động tôn kính này hòa hợp với tinh thần Kitô giáo, chúng ta vừa thăng hóa vừa qui tụ mọi giá trị luân lý cùng những vẻ ngoài bày tỏ trên về cội gốc của muôn loài: bọn họ hiếu thảo phụ huynh vì Chúa là Cha chúng ta đã dậy như thế. Nói bí quyết khác, một khi vấn đề tôn thờ “Trời”. “Thượng Ðế”… hầu hết danh từ chỉ Thiên Chúa ẩn hình (Deus absconditus) được niềm tin do Ðức Kitô mang khải soi chiếu, canh ôm đồm và tuyệt đối hoàn hảo hóa, thì những hành động có tính phương pháp nhân phiên bản của một nền văn hóa cũng khá được xác định cùng thăng hóa theo đúng mức nahn bản của nó.
4. Kết luận
Thảo luận bài toán tôn kính ông bà tổ tiên contact tới bài toán truyền giáo là cơ hội may hiếm có để họ suy tư về một khía cạnh của nền thần học bạn dạng vị hóa Việt Nam. Trong bài bác học lịch sử dân tộc trên chúng ta nhận ra kết quả của một cuộc tranh chấp lễ nghi mà lại đã bị bóc tách rời khỏi mạch sống văn hóa và bị phán xét do những người chưa thấu đáo ý nghĩa của nó. Tấm thảm kịch này là một điển hình của bước trở ngại trong cuộc gặp mặt gỡ của nhì nền văn hóa cổ truyền, mạnh khỏe nhưng khác nhau, khi nhị nền văn hóa truyền thống đó thiếu thốn uyển chuyển đề xuất ngăn cản việc thăng hóa cho tới một hòa hợp đề gồm 1 nền nhân bạn dạng phong phú hơn. Sau công đồng Vaticanô II việc tích cực tò mò nền văn hóa địa phương, xác minh những cực hiếm nhân bản chân chính của rất nhiều tôn giáo khác, phần đa luồng tứ tưởng khác thay đổi một yêu cầu thường nhật của mỗi giáo hội địa phương. Họ nghiên cứu vấn đề tôn kính các cụ tổ tiên contact với vấn đề truyền giáo ngơi nghỉ Việt Nam, sinh hoạt Trung Hoa, chưa phải để nhớ tiếc một dịp may đã qua, nhưng quan trọng hơn là tra cứu thấy những ý nghĩa có tương quan tới cuộc sống đời thường đạo lúc này của chúng ta. Nói cách khác sau khi đã nhận được định lòng hiếu thảo là một trong những giá trị nhân phiên bản căn phiên bản của nền văn hóa ảnh hưởng nho học, và ý thức được số đông lễ nghi tôn kính khác với những mê tín dị đoan, bọn họ tự hỏi, bạn cũng có thể thực hiện phần đa hình thức, “lễ nghi” nào nhằm biểu tỏ lòng thành kính, hiếu đễ của chúng ta? nhưng để rất nhiều nghi thức kia không lâm vào trạng thái “vụ hình thức” “cố chấp” chiếu lệ. điều đặc trưng nhất là tấm lòng bạn Việt tôn kính mà bạn có thể gọi là “Tâm Việt”. Trọng điểm Việt so với ông bà tổ tiên là một khía cạnh biểu lộ của vai trung phong Việt. Khía cạnh này không thể tách rời khỏi lòng thành đối với Thượng Ðế được, nếu như không Tâm Việt này vẫn thiếu nguồn sống và phát triển thành độc đoán. Bởi đó trung khu Việt là mối cung cấp sống của “Việt tính”. Tất nhiên Tâm Việt này còn tồn tại thể thể hiện theo các phương pháp thế khác phụ thuộc vào ta quan sát từ Phật Giáo hay Lão Giáo nhưng trong bài bác này bọn họ không có dịp để bàn tới. Gồm Tâm Việt như vậy bọn họ mới có thể bước thêm một bước nữa là đi tìm một phù hợp đề của chổ chính giữa Việt vào môi trường cụ thể mà bọn họ đang sống sinh hoạt hải ngoại này. Thích hợp đề này là một trong những mức độ nhân phiên bản cao hơn vì chưng nó được cải hóa và bửa túc do hai nền văn hóa khác nhau. Tiên chuẩn canh cải và triển khai xong này ko gì khác hơn là 1 nhân phiên bản thuần túy: hiện Thân của một mẫu mã mực Thiên Nhân tương dữ, Thiên Nhân hợp nhất, Thiên Chúa Nhập Thể.
